Παναμάς: το μήλον της έριδος
του Γιώργου Κουτσαντώνη
Ο Παναμάς, με τη διώρυγά του να αποτελεί ίσως τον κυριότερο κόμβο του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος, είναι ένας τόπος υψηλής γεωπολιτικής αξίας. Πράγματι, η ηγεμονία επί του Παναμά θεωρητικά θα μπορούσε να επιτρέψει στο Πεκίνο να βρει μια λύση έστω μερική στο γνωστό ως “Malacca Dilemma”*. Ωστόσο η θέση σε εφαρμογή αυτών των κινεζικών φιλοδοξιών ενόχλησε ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον, η οποία αντέδρασε πιέζοντας τους πολιτικούς του Παναμά με εργαλείο την επιβολή κυρώσεων από τη «Λίστα Κλίντον».
Η Κίνα εδώ και χρόνια έχει εντείνει τις προσπάθειές της να αυξήσει την επιρροή της στον Παναμά και κυρίως να εμπλακεί στην επέκταση της διώρυγας, που θα επέτρεπε τη διέλευση πλοίων μεγαλύτερης χωρητικότητας. Μάλιστα το 2019, κινεζικές εταιρείες επένδυσαν περίπου 13 δισεκατομμύρια δολάρια στη Λατινική Αμερική, ενώ 19 κυβερνήσεις της Νότιας Αμερικής και της Καραϊβικής υπέγραψαν την πρωτοβουλία Belt and Road Initiative (BRI), το εμπορικό δίκτυο και το πλέγμα υποδομών που χρηματοδοτήθηκε από το Πεκίνο. Η Κίνα έχει ήδη αυξήσει την επιρροή της στον Παναμά, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών: Huawei και Zte προμηθεύουν εξοπλισμό για τη Movistar και την Mss Mòvil, μια εταιρεία παροχής υπηρεσιών στον Παναμά, που ασχολείται με εφαρμογές 5G. Ταυτόχρονα η τράπεζα της Κίνας και η Κινεζική Βιομηχανική και Εμπορική Τράπεζα (ICBC), κατέστησαν δυνατή τη συμβολή στην αγορά αγαθών και προϊόντων από ιαπωνικές εταιρείες. Ωστόσο, η πανδημία Covid-19 έχει επιβραδύνει τους στόχους της Κίνας, ειδικά στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Στον αγώνα ηγεμονίας η αμεσότητα των αμερικανικών κυρώσεων είχε ως αποτέλεσμα να συνετιστεί η κυβέρνηση του Παναμά, η οποία αποφάσισε να εφαρμόσει μια πιο προσεκτική και ανεξάρτητη στάση απέναντι στο Πεκίνο. Η πίεση των ΗΠΑ συνέβαλε στην επιβράδυνση των κινεζικών στόχων στον Παναμά, αν και οι Αμερικανοί διπλωμάτες είναι πεπεισμένοι ότι σύντομα το Πεκίνο θα επιστρέψει και θα στοχεύσει ξανά τη διώρυγα. Όλα δείχνουν ότι η μετωπική σύγκρουση ΗΠΑ – Κίνας, τα επόμενα χρόνια, μάλλον είναι αναπόφευκτη. Πολλά θα εξαρτηθούν από την επιτυχία ή μη των κολοσσιαίων εγχειρημάτων στα οποία έχει ανοιχτεί, με τρόπο σχεδόν ανεξέλεγκτο, η Κίνα.
* Το “Malacca Dilemma” είναι ένας όρος που επινοήθηκε το 2003 από τον τότε Κινέζο Πρόεδρο Χου Τζιντάο. Αντιπροσωπεύει τους πιθανούς παράγοντες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας μέσω των εισαγωγών πετρελαίου. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, με το 80% του συνολικού πετρελαίου που χρησιμοποιείται από τη χώρα, να παρέχεται από τις ΗΠΑ.
Προδρομικός 